Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği Ahi Enstitüsü, “6 Şubat Depreminin Birinci Yıldönümünde Afet Esnafları Hasar Tespit Raporu”nu yayınladı. Raporda, “Afet esnaf fonu oluşturulmalı. Afet sonrası göçler esnafın işini küçülttü. BAĞ-KUR’larımızı ödeyemiyoruz. Diyarbakır’da bir yılda 1200’den fazla işletmemiz kapandı. Bu rakam 1400’e kadar çıkabilir. Sene sonunda 1500. Esnaf ve sanatkâr bulamıyoruz.” “Esnaf ve sanatkarların tedarik zincirinde de aksamalar yaşanıyor. Mal temininde, tedarikçinin hammadde temininde, ürettiği malın satışında ciddi sorunlar yaşanıyor.”
Dünya Esnaf ve Sanatkarlar Derneği Ahi Enstitüsü, 6 Şubat’ta merkezi Kahramanmaraş olan ve 11 ilde büyük yıkıma yol açan depremin birinci yıl dönümünde “Afet Esnafları Hasar Tespit Raporu”nu yayınladı.
Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya ve Şanlıurfa illerindeki esnaf ve esnaf odaları ile görüşmeler yapılarak hazırlanan raporda, tespit edilen sorunlara ilişkin değerlendirmeler ve çözüm önerilerine şu şekilde yer verildi:
“FELAKET ESNAFLARI FONU KURULMASI GEREKİYOR”
“-Afet esnaf fonu kurulmalı. Afet sonrası göçler esnafın işini azalttı.
-Afete maruz kalan esnaf ve sanatkarların yanı sıra aile bireyleri ve onlarla birlikte çalışanlar da etkilenmekte, yaşanan zorluklar aile bütünlüğüne zarar vermektedir. Afete maruz kalan esnafın aile bütünlüğü de zarar görüyor.
-Afetler esnafımızı ciddi anlamda zorlayan, ekonomide bir nevi bozulmaya neden olan faktörler arasında yer aldı. Özellikle faaliyetlerine ara vermek zorunda kalan esnaf ve sanatkarlarımız artık istihdam ve üretim planları yapmak yerine bu tür süreçlerde hayatta kalma ve hayatta kalma kaygısıyla baş başa kalıyor.
-Afetler nedeniyle faaliyetlerine ara vermek zorunda kalan esnaf ve sanatkarlarımız, istihdam ve üretim planları yapmak yerine artık bu tür süreçlerde hayatta kalma ve hayatta kalma sorunuyla baş başa kaldıklarını söyledi. Afetlerden sonra yaşam alanlarımız daraldı. Birden fazla iş yerimiz yıkıldı. Devletimizin bu konuda daha acil tedbirler alması gerekiyor ki bir an önce deprem bölgelerinde imar planları yapıp şehri yeniden yapılandırabilsinler. Afetlerden sonra işin başında esnaf ve sanatkarlara yönelik tedbirlerin alınması yerinde olacaktır.
” “DİYARBAKIR’DA BİR YILDA 1286 İŞLETMEMİZ KAPATILDI”
-BAĞ-KUR’umuzu ödeyemiyoruz.
-DASK’ta olduğu gibi esnaf ve sanatkarların bu fona güvenebilmesi için yasal düzenlemeler yapılabilir. Bu fon genişletilebilir. Bu felaket yaşandığında nereden kaynak bulacağız, bu kişiye nasıl kredi vereceğiz ya da liderimin dediği gibi evi yıkılmış bir kişinin boş tapusuna ipotek vererek esnaf ve sanatkarlara nasıl katkı sağlayacaksınız? ? Bu mümkün değil.
-Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nin kalkınması için onlarca paket ve teşvik açıldı. İstihdam düzeyi 15 bin civarında. Ancak Diyarbakır’da esnaf ve sanatkarların çalıştırdığı işçi sayısı 80 ile 100 bin arasında değişiyor.
-Diyarbakır’da bir yılda 1286 işletmemiz kapılarını kapattı. Geçmiş yıllara göre değerlendirdiğimizde yıllık 700-800 arası kapanmanın yaşandığı Diyarbakır’da 1200’den fazla işletmemiz kapandı. Yıl sonuna doğru bu rakam 1400’e ya da 1500’e çıkabilir.
” DİYARBAKIR’DA BAYİLER VE Bakkallar Odası’na Kayıtlı Esnaf Sayısı 6 BİN 500 OLDU. “ŞU ANDA 2 BİN 800’E DÜŞMÜŞTÜR”
-10 yıl önce Diyarbakır’da Bayiler ve Bakkallar Odası’na kayıtlı esnaf sayısı 6 bin 500 iken şimdi 2 bin 800’e düştü. Yani buradaki her işyerinin kapanması istihdamın sonu anlamına geliyor.
– Esnaf umutsuzluğa düştü. Esnaf kefalet kredi kooperatifleri bünyesinde şirket kurularak kanun değişikliği ile devlet katkısı ve devlet desteği ile esnaf afet fonu kurulabilecek. Bu fon, bugün itibarıyla esnaf ve sanatkarların kullandığı tüm kredilerden belirli kesintiler yapılarak desteklenebilmektedir. Bu fona ne kadar finansman kaydedildiği hesaplanarak makul kesintilerle bu fon desteklenebilir.
” ESNAF VE SANATÇI BULAMIYORUZ. “ESNAF VE SANATÇILARIN TEDARİK ZİNCİRİNDE DE KIRILMALAR VAR”
-Pandemi ve depremde devletin o sistemi kuramaması, inşaatları tamamlayamaması, hayatı normalleştirememesi nedeniyle hayatın doğal akışından dolayı kredilerini ödeyemeyen esnaf kredileri ne olacak? Rekoru bozuluyor. Devlet, kayıtları zarar görenlere af sağlıyor. Ama Halk Bankası devlet bankasının resmen bunu dosyaladığını söylüyor.
-Esnaf ve sanatkar bulamıyoruz. Esnaf ve sanatkarların tedarik zincirinde de aksamalar yaşanıyor. Mal tedariğinde hammadde temininin yanı sıra tedarikçinin ürettiği malların satışı açısından da önemli hususlar bulunmaktadır. Esnaf ve sanatkarlar müşteri kaybediyor. Esnaf ve sanatkarlara şu anda şok takviyelerin sağlanması gerekiyor. Esnaf ve sanatkarlarımızın yanında çalışan, geçimini sağlayan, geçimini sağlayan bu insanlar mutlaka bölgeyi terk ediyor. Büyük bir kısmı başka şehirlerde iş ve ekmek aramak zorunda kalıyor. Bölgedeki esnaf ve sanatkarlarımız yeniden işlerine başlamak için nitelikli personel arayışına girmek zorunda kalıyor. Burada da önemli eksiklikler yaşıyor.
-TESK ve TESKOMB’un birlikte adım atması gerekiyor. TESK ve TESKOMB’un afet bölgesiyle ilgili alacağı karar mutlaka hem hükümeti etkileyecektir. İlgili bakanlıklarımız da harekete geçecek. TESK’in önemli bir misyonu var. Çalıştırdığı sekreterin maaşını bile ödeyemeyen esnaf odaları var. Çalıştığı işyerinin kirasını ödeyemeyen insanlar var. Burada ciddi bir yapısal değişikliğe ihtiyaç var. TESK’in özellikle bunu gündeme getirmesi ve oda sayısını azaltarak odaları güçlendirmesi gerekiyor. Oda sayısının 3 binin üzerinde olması esnaf ve sanatkarların haklarının savunulması açısından burayı çok değerli kılmıyor. Çünkü oda kirasını ödeyemiyor, çalışanlarının maaşlarını ödeyemiyor.”
